5 έως 10 Ιουνίου και
31 Οκτωβρίου έως 11 Νοεμβρίου 2007
Γιώργης Μανουσάκης
Το σκοτεινό μας υπόγειο
θεατρική παράσταση βασισμένη σε κείμενα του ποιητή
Σκηνοθεσία και εικαστική αντίληψη: Μιχάλης Βιρβιδάκης
Μουσική επιμέλεια: Μαρία Τερζάκη
Έπαιξαν οι ηθοποιοί:
Ρίκα Σηφάκη, Μιχάλης Βιρβιδάκης,
Παναγιώτης Χρυσανθόπουλος, Νίκη Μιχαλούδη,
Τατιάνα Τζιάκη, Μαρία Τερζάκη, Γιάννης Βιολάκης,
Χρυσούλα Ζαχαριάδη
Ο ΜΟΝΗΡΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ
Όταν, βαδίζοντας αργά
σε κάποιο δρόμο του πάρκου,
δεις να σηκώνονται
άξαφνα τα ξερά φύλλα
σαν από ανεμοστρόβιλο
είν’ ο άγγελος που υψώθηκε
χτυπώντας τα φτερά του
ο άγγελος ο μονήρης
ο περιπατητής.
Γιώργης Μανουσάκης
ΠΟΣΟ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΗ ΕΙΝΑΙ Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ;
Μας περιβάλλει μια πραγματικότητα αχανής και αόριστη. Προσπαθώντας να την υποτάξουμε μήπως και την κατανοήσουμε, ανακαλύπτουμε ότι ο εαυτός-μας, το μέσα-μας, είναι ακόμα πιο αόριστο και αχανές – κάτι χειρότερο: μυστηριώδες και αντιφατικό. Μα πρέπει να το καταλάβουμε, δεν γίνεται αλλιώς.
Ο Γιώργης Μανουσάκης με τα ποιήματά του χρόνια τώρα προσπαθεί να βρει μιαν άκρη, να ιδεαστεί ένα μέρος τουλάχιστον από τα γύρω και τα μέσα του, να τα αποτυπώσει σε σήματα λυγρά, έτσι ώστε το νοητό να πάρει αναγνωρίσιμη μορφή. Διαβάζοντας τα ποιήματά-του δεν εισχωρούμε μόνο στον δικό του κόσμο – στον δικό μας μπαίνουμε, τον δικό μας εαυτό καταλαβαίνουμε.
Με τα μικρά πεζά-του -κείμενα να τα πούμε; αφηγήσεις; ποιήματα;- ο Γιώργης Μανουσάκης προχώρησε ένα βήμα παρακάτω, στο υπόγειό-του. Μαζί του κι εμείς, στο δικό μας. Αρχίσαμε να βλέπουμε ζωγραφισμένο τον φόβο. Όλα όσα μπόρεσε να διακρίνει στο πυκνό σκοτάδι του υπογείου μπορεί να μην τα ξέραμε, αλλά -αυτό θα πει λογοτεχνία- τ’ αναγνωρίζουμε, είναι σαν να τα ξέραμε. Βέβαια αυτό έγινε μονάχα επειδή εκείνος κατόρθωσε να δει όχι κάτι αχνές σκιές που σα να κινούνται, όχι άυλα όντα θολά και χωρίς περιγράμματα, παρά διέκρινε καθαρά τη μορφή τους.
Στο σκοτάδι των υπογείων μάς χρειάζεται ένας φακός για να κινηθούμε, για ν’ αναγνωρίσουμε τον χώρο, να εντοπίσουμε τί μπορεί να κρύβεται πίσω από τα ξεχαρβαλωμένα έπιπλα ή μέσα στα παλιά κασόνια – γεμάτα είναι ή άδεια; Όσο πιο δυνατός φακός, όσο η δέσμη του φωτός εστιάζεται, τόσο καλύτερα. Ο ποιητής έχει τον φακό του, είναι η φαντασία? αυτή θα δώσει μορφή στα πράγματα. Θα τα φωτίσει, έτσι ώστε το σκοτάδι να χαθεί και να μπορέσουμε να δούμε. Διαβάζοντας εμείς, θα δούμε τις εικόνες να ξεπροβάλλουν με σαφήνεια, τις λεπτομέρειες να γίνονται ευδιάκριτες, το φιλμ να δείχνει ακόμα και τα χρώματα, «Ναι, έτσι είναι, αυτά βρίσκονται στο υπόγειο» – η φαντασία έδωσε σάρκα και οστά στην πραγματικότητα.
Περιμένω εναγωνίως να δω την παράσταση -αν θα είναι ακριβώς παράσταση-, τη δημόσια ανάγνωση τέλος πάντων. Στην τάξη αυτά τα πεζά κείμενα δεν τολμώ να τα διδάξω – φοβάμαι. Φόβος πραγματικός, όχι διδακτικός: δεν φοβάμαι δηλαδή, όπως σε πολλές άλλες περιπτώσεις, μήπως και δεν πετύχει το μάθημα, μήπως δεν βρω τα κατάλληλα λόγια και καταστρέψω κάποιο ποίημα αντί να το αναδείξω, αλλά νιώθω πως η υφή των πεζών του Γιώργη Μανουσάκη έχει κάτι το αδρύ, ώστε πρέπει κανείς να τα διαβάζει από μέσα-του -αυτός και οι λέξεις-, αλλιώς ο φόβος μπορεί να γίνει επικίνδυνα πραγματικός. Κείμενα ερμητικά, όχι γιατι είναι δυσνόητα παρά επειδή πρέπει να τα διαβάζουμε απομονωμένοι – καλύτερα και με κλειστά τα παντζούρια. Τρέμω λοιπόν στην ιδέα του δημόσιου ακούσματος, και το μάθημα μένει χωρίς αυτά.
Μα άραγε πώς θα είναι στο θέατρο; Θα νιώσω τη βουή της δημόσιας φωνής που με φοβίζει, ή μήπως αυτό το δωμάτιο θα γεμίσει και πάλι από εκείνον τον αέρα που μεταμορφώνει τις καρέκλες, τους ανθρώπους, το υψωμένο πάτωμα, ώστε να μη μοιάζει διόλου με τις αίθουσες διδασκαλίας, και θα βρεθούμε για μιαν ώρα σ’ αυτό το κάτι άλλο που το φτιάχνουν το σκοτάδι, η αίσθηση πως «τώρα είμαστε στο θέατρο», και οι μνήμες από παλιότερες παραστάσεις; Σ’ ένα τοπίο μυστικό, όπου τα πάντα παίρνουν μια διαφορετική υπόσταση, όπου η φαντασία γίνεται πραγματικότητα;
Αλέξης Πολίτης, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Μάιος 2007
